دعاي امام سجاد(عليه السلام) هنگام حلول ماه رمضان
سپاس خدائي را که رمضان را براي ما ماه تزکيه قرار داد
و سپاس خدائي را سزاست که ماه خود رمضان را، ماه صيام و روزه، و ماه اسلام، و ماه تزکيه، و ماه تصفيه و پاک کردن (از گناهان)، و ماه قيام و ايستادن (براي نماز در شبها يا به پا خاستن در احياي اسلام و جهاد در راه خدا) را يکي از آن راههاي احسان قرار داد، آن چنان ماهي که قرآن در آن فرو فرستاده شد، در حالي که براي مردم راهنما (ي از گمراهي) و نشانههاي آشکار رهبري، و جدا کننده ميان حق و باطل است.
«(4) فابان فضيلته علي سائر الشهور بما جعل له من الحرمات الموفورة، و الفضائل المشهورة، فحرم فيه ما احل في غيره اعظاما، و حجر فيه المطاعم و المشارب اکراما و جعل له وقتا بينا لا يجيز - جل و عز - ان يقدم قبله، و لا يقبل ان يؤخر عنه (5) ثم فضل ليلة واحدة من لياليه علي ليالي الف شهر و سماها ليلة القدر تنزل الملائکة و الروح فيها باذن ربهم من کل امر سلام، دائم البرکة الي طلوع الفجر علي من يشاء من عباده بما احکم من قضائه».
خداوند ماه صيام را بر ساير ماهها برتري بخشيد
پس برتري آن را بر ماههاي ديگر به سبب حرمتها و گرامي داشتنهاي بسيار و فضائل و برتريهاي آشکار که براي آن قرار داد، هويدا گردانيد، و در آن ماه از جهتبزرگ داشت، آنچه را که در ماههاي ديگر حلال کرده حرام نمود، و خوردنيها و آشاميدنيها را در (روزهاي) آن منع کرد، و براي آن وقت آشکاري (معيني) قرار داد، که خداي بزرگ و توانا جائز و روا نميداند که پيش انداخته شود و نميپذيرد که از آن وقتبه تاخير افتد. سپس (عبادت و بندگي در) شب (قدر) آن را به (عبادت در) شبهاي هزار ماه برتري داد، و آن را شب قدر ناميد (شبي که خداي تعالي اجلها و روزيها و هر امري که حادث ميشود را مقدر ميفرمايد) در آن شب (بسياري از) فرشتگان و روح (که مخلوقي استبزرگتر از فرشته) به فرمان پروردگارشان بر هر که از بندگانش بخواهد با قضا و قدري که محکم و استوار کرده (که تغيير و تبديلي در آن نيست).
درود فرشتگان بر عابدان شب قدر
براي هر کاري (که خدا مقدر فرموده) فرود ميآيند، آن شب سلام و درود (فرشتگان) است (بر آناني که براي نماز به پاي ايستاده يا در حال رکوع و سجودند، يا آنکه شب سلامتي و رهائي از ضرر و زيان شياطين است) که برکت و خير آن تا آشکار شدن روشني صبح، دائم و پايدار است.
«(6) اللهم صل علي محمد و آله و الهمنا معرفة فضله و اجلال حرمته، و التحفظ مما حظرت فيه، و اعنا علي صيامه بکف الجوارح عن معاصيک، و استعمالها فيه بما يرضيک حتي لا نصغي باسماعنا الي لغو، و لا نسرع بابصارنا الي لهو (7) و حتي لا نبسط ايدينا الي محظور، و لا نخطو باقدامنا الي محجور و حتي لا تعي بطوننا الا ما احللت، و لا تنطق السنتنا الا بما مثلت، و لا نتکلف الا ما يدني من ثوابک، و لا نتعاطي الا الذي يقي من عقابک، ثم خلص ذلک کله من رئاء المرائين، و سمعة المسمعين، لا نشرک فيه احدا دونک، و لا نبتغي فيه مرادا سواک.
خدايا توفيق روزه با ترک معاصي به ما عطا فرما
بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، و شناسائي برتري آن را (بر ماههاي ديگر) و بزرگ داشتن حرمت و حقش را (که قيام و ايستادگي بر آن واجب است) و دوري گزيدن از آنچه را که منع و حرام کردهاي به ما الهام نما، و ما را به روزه داشتن آن به وسيله باز داشتن اندام از گناهان و به کار بردن آنها به آنچه تو را خوشنود ميگرداند ياري فرما، تا با گوشهامان سخن بيهوده گوش ندهيم، و با چشمهامان به سوي بازي (کارهائي که انسان را از مقصود باز دارد)، نشتابيم. و تا دستهامان را به حرام دراز ننمائيم، و با پاهامان به سوي آنچه منع و حرام گشته نرويم. و تا شکمهامان نگاه ندارد و گرد نياورد جز آنچه (خوردني و آشاميدني) که تو حلال و روا گردانيدهاي. و زبانهامان گويا نشود جز به آنچه (قرآن مجيد و گفتار پيامبر اکرم و ائمه معصومين عليهم السلام) تو خبر داده و بيان فرمودهاي (اشاره به آداب روزه داري و پرهيز از گناهان در حال روزهداري است) و رنج نکشيم جز در آنچه (عبادت خدا و خدمتبه خلق) که به پاداش تو نزديک گرداند، و به جا نياوريم جز آنچه که از کيفر تو نگاه دارد.
سپس همه آن کردارها را از ريا، و خودنمائي خود نمايان و از سمعه و شنيدن شنوندگان خالص و پاکيزه گردان که از آن کسي را با تو شريک نگردانيم، و جز تو در آن مقصود و خواستهاي نطلبيم.
«(8) اللهم صل علي محمد و آله، وقفنا فيه علي مواقيت الصلوات الخمس بحدودها التي حددت و فروضها التي فرضت،و وظائفها التي وظفت، و اوقاتها التي وقتت (9) و انزلنا فيها منزلة المصيبين لمنازلها الحافظين لارکانها المؤدين لها في اوقاتها علي ما سنه عبدک و رسولک صلواتک عليه و آله في رکوعها و سجودها و جميع فواضلها علي اتم الطهور و اسبغه و ابين الخشوع و ابلغه.
بار خدايا توفيق نمازگزاردن کامل به ما مرحمت فرما
بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست،و ما را در آن بر اوقات نمازهاي پنجگانه با حدود و احکامش، که مقرر نمودهاي و واجباتش که واجب کردهاي و شروط و اوقاتش که شرط و تعيين گردانيدهاي آگاه فرما. و ما را در نماز همچون کساني قرار ده که مراتب شايسته آن را دريافته و ارکان و جوانب آن را نگهدارندگانند. آن را در اوقات خود به همان طريقي که بنده و فرستاده تو که درودهايتبر او و بر آل او باد، در رکوع و سجود و همه فضيلتها و درجات رفيعهاش قرار داده، با کاملترين طهارت و پاکي، و رساترين خشوع و فروتني به جا آورندهاند.
«(10) و وفقنا فيه لان نصل ارحامنا بالبر و الصلة،و ان نتعاهد جيراننا بالافضال و العطية، و ان نخلص اموالنا من التبعات و ان نطهرها باخراج الزکوات و ان نراجع من هاجرنا، و ان ننصف من ظلمنا و ان نسالم من عادانا حاشا من عودي فيک و لک فانه العدو الذي لا نواليه و الحزب الذي لا نصافيه».
خدايا در اين ماه احسان بارحام و جيران و تزکيه اموال توفيقمان ده
و ما را در آن ماه توفيق ده که با نيکي فراوان و بخشش، به خويشان خود نيکي کنيم و با احسان و عطا از همسايگان جويا شويم، و دارائيهامان را از مظالم و آنچه از راه ظلم و ستم به دست آمده خالص و آراسته نمائيم، و آنها را با بيرون کردن زکاتها پاک کنيم (که رسول خدا صلي الله عليه و آله فرموده: «ملعون کل مال لا يزکي» از خير و نيکي دور است هر مال و دارئي که زکوة آن داده نشود) و به کسي که از ما دوري گزيده باز گرديم (به او بپيونديم) و به کسي که به ما ظلم و ستم نموده از روي (آنچه که مقتضي) انصاف و عدل(است) رفتار کنيم و با کسي که به ما دشمني نموده آشتي نمائيم، جز کسي که در راه تو و براي تو با او دشمني شده باشد، زيرا او دشمني است که او را دوست نميگيريم، و حزب و گروهي است که با او از روي دل دوستي نميکنيم.
«(11) و ان نتقرب اليک فيه من الاعمال الزاکية بما تطهرنا به من الذنوب، و تعصمنا فيه مما نستانف من العيوب حتي لا يورد عليک احد من ملائکتک الا دون ما نورد من ابواب الطاعة لک و انواع القربة اليک (12) اللهم اني اسئلک بحق هذا الشهر، و بحق من تعبد لک فيه من ابتدائه الي وقت فنائه، من ملک قربته او نبي ارسلته او عبد صالح اختصصته ان تصلي علي محمد و آله، و اهلنا فيه لما وعدت اوليائک من کرامتک و اوجب لنا فيه ما اوجبت لاهل المبالغة في طاعتک و اجلعلنا في نظم من استحق الرفيع الاعلي برحمتک.
و ما را توفيق ده که در آن به سوي تو تقرب جسته نزديک شوم، به وسيله کردارهاي پاکيزه و آراسته که ما را به آن از گناهان پاک کني (بيامرزي) و در آن ما را حفظ کرده و نگاهداري از اينکه بخواهيم عيوب و زشتيها (کردارهاي ناشايسته) را از سر گيريم، تا هيچ يک از فرشتگانت (که نويسندگان اعمال هستند گناهان ما را) بر تو پيشنهاد ننمايند، جز آنکه کمتر باشد از اقسام طاعت و بندگي براي تو، و انواع تقرب به سوي تو که ما به جا آورديم.
خدايا در اين ماه توفيق تقرب به پيشگاهتبما مرحمت فرما
بارخدايا از تو درخواست مينمايم به حق اين ماه و به حق کسي که در آن از آغاز تا انجامش در عبادت و بندگي براي تو کوشيده، از فرشتهاي که او را مقرب ساختهاي، يا پيغمبري که فرستادهاي، يا بنده شايستهاي که برگزيدهاي، که بر محمد و آل او درود فرستي و ما را در آن براي کرامت و ارجمندي که به دوستانت وعده دادهاي سزاوار گردان، و آنچه که براي کوشش کنندگان در طاعت و فرمانبريت واجب و لازم کردهاي براي ما لازم نما،و به رحمت و مهربانيت ما را در صف کساني (انبياء و اوصياء عليهم السلام) که سزاوار بالاترين مرتبه (بهشت) هستند قرار ده.
«(13) اللهم صل علي محمد و آله، و جنبنا الالحاد في توحيدک، و التقصير في تمجيدک، و الشک في دينک، و العمي عن سبيلک، و الاغفال لحرمتک، و الانخداع لعدوک الشيطان الرجيم (14) اللهم صل علي محمد و آله، و اذا کان لک في کل ليلة من ليالي شهرنا هذا رقاب يعتقها عفوک او يهبها صفحک فاجعل رقابنا من تلک الرقاب، واجعلنا لشهرنا من خير اهل و اصحاب (15) اللهم صل علي محمد و آله،و امحق ذنوبنا مع امحاق هلاله، و اسلخ عنا تبعاتنا مع انسلاخ ايامه حتي ينقضي عنا و قد صفيتنا فيه من الخطيئات، و اخلصتنا فيه من السيئات».
خدايا در اين ماه از سهلانگاريها و فريب شيطان حفظمان فرما
بار خدايا، بر محمد و آل او درود فرست، وما را در توحيد و يگانگيت از عدول و بازگشتن (شرک آوردن آشکار و نهان) و در بزرگ داشتنت از تقصير و کوتاهي و در دينت (اسلام) از شک و دو دلي و از راهت (به دست آوردن رضا و خوشنوديت) از کوري (گمراهي) و براي حرمتت (آنچه قيام به آن واجب است) از سهل انگاري،و از دشمنت (شيطان رانده شده) فريب خوردن، دور گردان. بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، و هرگاه در هر شب از شبهاي اين ماه براي تو بندگاني باشد که عفو و بخشيدنت آنها را آزاد مينمايد، يا گذشتت ايشان را ميبخشد پس ما بندگان را از آن بندگان قرار بده، و ما را براي اين ماه، از بهترين اهل و ياران (برگزيدگان) قرار ده. بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، و با کاسته شدن ماه آن گناهان ما را بکاه، و با بپايان رسيدن روزهايش بديها و گرفتاريهاي ما را از ما بکن تا اينکه اين ماه از ما بگذرد در حالي که ما را از خطاها پاکيزه گردانيده و از بديها خالص و آراسته ساخته باشي.
«(16) اللهم صل علي محمد و آله،و ان ملنا فيه فعدلنا و ان زغنا فيه فقومنا،و ان اشتمل علينا عدوک الشيطان فاستنقذنا منه (17) اللهم اشحنه بعبادتنا اياک، و زين اوقاته بطاعتنا لک، و اعنا في نهاره علي صيامه، و في ليله علي الصلة و التضرع اليک، و الخشوع لک، و الذلة بين يديک حتي لا يشهد نهاره علينا بغفلة، و لا ليله بتفريط (18) اللهم و اجعلنا في سائر الشهور و الايام کذلک ما عمرتنا و اجعلنا من عبادک الصالحين الذين يرثون الفردوس هم فيها خالدون، و الذين يؤتون ما اتوا و قلوبهم و جلة، انهم الي ربهم راجعون، و من الذين يسارعون في الخيرات و هم لها سابقون».
خدايا ماه رمضان را براي ما ماه عبادت و طاعت قرار بده
بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست. و اگر در آن از حق برگرديم ما را (بر آن) بازگردان و اگر در آن عدول نموده براه کج رفتيم ما را به راه راست آور، و اگر دشمن تو شيطان ما را احاطه کرده فرا گيرد از او رهائيمان ده. بار خدايا ماه رمضان را از عبادت، و پرستش ما مملو و پر گردان، و اوقات آن را به طاعت و فرمانبري ما براي تو آراسته نما و ما را در روزش بروزه داشتن و در شبش به نماز و زاري بسوي (درگاه) تو و فروتني و خواري در برابر تو، ياري فرما تا روزش بر ما به غفلت و بيخبري و شبش به تقصير و کوتاهي (در عمل) گواهي ندهد. بار خدايا ما را در باقي ماهها و روزها تا زماني که زندهمان ميداري همچنين (بطوري که براي ماه رمضان درخواستشد) قرار ده، و ما را از بندگان شايستهات بگردان که (الذين يرثون الفردوس هم فيها خالدون، (سوره 23، آيه 11) آنان بهشت را به ميراث ميبرند در حالي که در آن جاويد هستند گفتهاند: بهشت مسکن و جايگاه پدر ما حضرت آدم علي نبينا و آله و عليه السلام بوده پس هرگاه به فرزندان او داده شود مانند آن است که از او به آنها ارث رسيده) و از آناني قرار بده که آنچه (صدقات) را ميدهند در حالي که دلهاشان از (انديشه) بازگشتبه سوي پروردگارشان ترسان است و از آنان که در نيکيها ميشتابند، و ايشان براي آن نيکيها بر ديگران پيشي گيرندهاند.
«(19) اللهم صل علي محمد و آله في کل وقت و کل اوان و علي کل حال عددما صليت علي من صليت عليه، و اضعاف ذلک کله بالاضعاف التي لا يحصيها غيرک انک فعال لما تريد».
خدايا درود بيکران و بي حد خود را بر محمد و آل او فرست
بار خدايا درود فرستبر محمد و آل او، در هر هنگام و هر زمان و بر هر حال به شماره درودي که فرستادهاي بر هر که درود فرستادهاي، و چندان برابر همه آنها به چندان برابري که جز تو آنها را نتواند شمرد، زيرا تو هر چه را بخواهي بجا آورندهاي انجام کار، تو را ناتوان نميگرداند و مانعي آن را باز نميدارد. (1)
—————————————————————————
پينوشت:
1-صحيفه سجاديه، ص 282، فيض الاسلامروزه، درمان بيماريهاي روح و جسم صفحه 6.
سيد حسين موسوي راد لاهيجي
صفحات: 1· 2