فاطمه ای بی مثال
فاطمه ای بی مثال
در دین مقدس اسلام به مسأله نام گذاری توجه ویژه ای شده است و اگر بخواهیم آداب مختلف اسم گذاری در اسلام را بر شماریم به نوشته ای مستقل نیازمند می باشد.
وجود مبارك و مقدس و مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از فضائلی برخوردارند كه در روایات ما بدان اشاره شده است به گونه ای كه به جرأت می توان ادعا نمود فضائلی كه در حق آن بزرگوار وارد شده در حق سائر معصومین علیهم السلام وارد نشده. البته مدعی آن نیستیم كه مقام و منزلت آن حضرت از سائر معصومین خصوصا پدر بزرگوارشان علیهم السلام بالاتر است اما ادعا این است كه فضائل مأثور و منقول راجع به آن حضرت بی نظیر است! و فرق بین این دو واضح می باشد.
یكی از این فضائل داشتن اسامی و القاب متعدد می باشد كه در روایات به آن اشاره شده است و عجیب‌تر این كه وجه تسمیه و علت نامگذاری این اسماء هم در روایات بدان پرداخته شده است، در یك فهرست اجمالی این اسماء و القاب از این قرارند:
فاطمه، زهرا، صدیقه ، شهیده ، راضیه ، مرضیه ، طاهره ، مطهره ، زكیه ، بتول ، محدَّثه ، سیدة نساء العالمین من الأولین و الآخرین ، الإنسیة الحوراء ، مباركة ، قرة عین الرسول ، بضعة الرسول ، نوریه ، سماویه ، حانیه …
معروف ترین نام آن حضرت نام مقدس “فاطمه” است كه درخور توجه می باشد كه در مورد علت این نام گذاری وجوه متعددی قابل ذكر می باشد.
این لغت در اصل به معنی جداسازی و قطع كردن است و كلمه “فاطمه” كه اسم فاعل از ریشه (فطم) می باشد به معنی جداكننده یا قطع كننده است و از این رو به مادری كه بچه خود را از شیر می گیرد “فاطمه” گفته می شود ، البته احتمال این كه از این اسم فاعل اسم مفعول قصد شده باشد وجود دارد یعنی فاطمه به معنی “مفطوم” باشد یعنی جداشده یا از شیر گرفته شده و در ادامه خواهیم دید علت های نامگذاری كه در احادیث آمده بعضی با اسم فاعل بودن تناسب دارند و بعضی با اسم مفعول، پس هر دو احتمال قابل اعتنا می باشند.
شایان ذكر است كه این نام از نام های بی سابقه نیست یعنی قبل از فاطمه زهرا سلام الله علیها كسان دیگری از این نام برخوردار بوده اند مثل “فاطمه بنت اسد” مادر امیر المۆمنین سلام الله علیه. برخلاف نام های دیگر پنج تن یعنی محمد و علی و حسن و حسین علیهم السلام اولین بار بر روی همین بزرگواران گذاشته شد و قبل از آن سابقه نداشت كه كسی نامش یكی از این اسماء باشد و اگر چه كه جدید بودن اسم یك حُسن است چرا كه خداوند در مورد حضرت یحیی می فرماید: «لم نجعل له من قبل سمیا»(1) ما برای او از قبل هم نامی قرار نداده بودیم، لكن در بعضی از اسماء ویژگی ممكن است وجود داشته باشد كه در اسم جدید نباشد لكن بسیاری دیگر از اسماء و القاب آن حضرت بدیع بوده و برای اولین بار آن حضرت به آن موسوم شده مثل: زهراء بتول راضیه مرضیه ….
در روایات ما برای علت نامگذاری این بانوی مكرم اسلام وجوه مختلفی ذكر شده است كه همانطور كه قبلا گفتیم برخی با اسم فاعل بودن متناسب است و برخی با اسم مفعول كه در ذیل خواهد آمد:
الف. اسم فاعل:
در روایتی از امام صادق علیه السلام می خوانیم:
« و إنما سمیت فاطمة لأن الخلق فطموا عن معرفتها ».(2)
صفحات: 1· 2